Danny Vandeperre
Ooit al gehoord van een Kempens Veken? Een Kempens veken was vroeger een vast onderdeel van ons landschap. Het is de benaming voor een poort, gebruikt als afsluiting van akkers, beemden, weiden om dieren binnen of buiten te houden.
Ook de dorpen of gehuchten werden er mee afgesloten van de ‘boze buitenwereld’. Zelfs de toegang tot een bos werd soms aangeduid met een veken.
Vandaag vinden we vooral de Engelse variant van deze poort terug in het landschap. Om de streekidentiteit van de Kempen terug wat te versterken met een stukje geschiedenis introduceren we deze poorten graag terug in het landschap.
Dankzij het subsidieprogramma van Leader (Eurpose, Vlaamse en Provinciale steun) kunnen we deze oude Kempense poort terug introduceren op het Kempense platteland en zo de streekidentiteit, cultuurhistorie en belevingswaarde van de Kempen versterken. We willen deze poorten lokaal produceren (met Kempens hout en lokale ondernemers) om zo de economie een zetje te geven en tevens onze ecologische voetafdruk te verkleinen.
Wat is een Kempens Veken?
Een Veken is een oude benaming voor een poort of hek dat een weide of erf afsluit. Er bestonden verschillende types van vekens. De meest bekende zijn de “liggende boom” en het hek met topdriehoek, zoals voorgesteld op het schilderij van J. Bosch, De Marksramer. Akkers werden omheind om de gewassen te beschermen tegen dieren, de opening werd afgesloten met een veken. Het vee graasde op de gemene weiden rond het dorp.
In het oude Kempense dorp was het verplicht om een veken of poort te plaatsen in elke opening in de omheining waar een rijweg met erfdienstbaarheid doorheen liep. Het veken moest in goede staat zijn! Iedereen was verplicht om vekens of horden opnieuw te sluiten die hij tegenkwam op zijn weg. Er stond een sanctie op het open laten staan evenals het opzettelijk beschadigen.
Terug van weggeweest
In de kempen bestonden tot in de 18e eeuw gemene weiden, waardoor de noodzaak van omheinde akkers bleef bestaan. Met de industriële revolutie werd ijzer en staal makkelijker voorhanden. Er verschenen stalen hekken en de houten afsluitingen verdwenen.
Regionaal Landschap de Voorkempen en Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete willen dit typische houten veken terug in het landschap introduceren!
Het Centrum voor Agrarische Geschiedenis heeft een historisch onderzoek gedaan naar het Kempens Veken. De basis van dit document werd gelegd door historisch geograaf Karel Leenders. Op basis van dit onderzoek ontwikkelen we een nieuw Kempens Veken. Je kan het historisch onderzoek hier downloaden.
Gezocht: Handige Harry met gevoel voor hout!
Wil jij ons Kempens Veken maken? We zijn op zoek naar schrijnwerkers die samen met ons deze poort willen ontwikkelen en maken.
Ik heb wel interesse in zo’n Kempens ‘Veken’!
Ben je geïnspireerd door dit project en zou je zelf een van de drie types willen hebben bij jou op het erf, langs een weide of aan je moestuin? Aarzel dan niet en neem contact op met onze projectmedewerker Daan - daan.janssens@rlkgn.be
Het project “Kempens Veken: terug van weg geweest” van Regionaal Landschap de Voorkempen en Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete introduceert de oude Kempense weidepoorten terug in het landschap.
